ثلاثی مزید (قسمت سوم)

باب هایی که دو حرف به آنها افزوده می شود

باب افتعال

برای ساختن باب افتعال باید (همزه) را به اول فعل اضافه کنیم سپس بعد از حرف اول (ت) اضافه می کنیم

مثال

جهد که می شود اجتهد

در نظر داشته باشید که در مثال فوق حرف اول فعل (ج) می باشد که ما قبل از آن همزه اضافه کردیم و بعد از آن (ت) اضافه کردیم

ماضی	مضارع	امر	مصدر
اِجتَهَدَ	یَجتَهدُ	اِجتَهِد	اجتهاد

نکته

1- علامت مضارع باب افتعال فتحه می گیرد

---

باب تفعّل

برای ساختن باب تفعّل لازم است اول فعل حرف (ت) اضافه شود سپس حرف دوم تکرار میشود (تشدید می گیرد) 

ماضی	مضارع	امر	مصدر
تَفَعَّلَ	یَتَفَعَّلُ	تَفَعّل	تفَعُّل

نکته

1- در ماضی حرف (ت) که اول فعل اضافه می شود، نباید با علامت مضارع اشتباه گرفته شود.

2- در مضارع حرف اول علامت مضارع است و حرف دوم همان حرف (ت) است که برای ساختن فعل مزید باب تفعل اضافه کردیم (جزء حروف اصلی فعل است) به همین سبب علامت مضارع قابل حذف شدن است ولی حرف دوم حذف نمی شود.

3- در امر حرف (ت) علامت مضارع نیست به همین دلیل حذف نمی شود

---

باب تفاعل

برای ساختن این باب در ماضی به اول فعل (ت) اضافه می شود سپس بعد از حرف اول (الف) اضافه می شود.

مثال

قتل می شود  تَقاتَلَ

ماضی	مضارع	امر	مصدر
تَقاتَلَ	یَتَقاتَلُ	تَقاتَل	تَقاتُل

نکته

1- حرف (ت) که به اول ماضی افزوده می شود علامت مضارع نیست

2- در مضارع حرف اول علامت مضارع است و حرف دوم جزء حروف اصلی فعل است

3- در امر حرف (ت) جزء علامت مضارع نیست

---

باب انفعال

برای ساختن باب انفعال دو حرف (اِنـ) را به اول فعل ثلاثی مجرد اضافه می کنیم.

مثال

هَدَمَ که می شود اِنهَدَمَ

ماضی	مضارع	امر	مصدر
اِنهَدَمَ	یَنهَدِمُ	اِنهَدِم	انهدام

نکته

1- در باب انفعال صیغه های امر همزه می گیرند

باب هایی که سه حرف به آن ها اضافه می شود

باب استفعال

برای ساختن باب استفعال سه حرف (استـ) را به اول فعل اضافه می کنیم

مانند: استـ + فعل= اِستَفعَلَ    استغفرَ